Balansventilatie (wtw) bij renovatie zonder toevoerkanalen naar de woonkamer
24/01/2024
Renovatie van woningen heeft als belangrijk doel de reductie van energieverbruik voor verwarming. Het isoleren en luchtdicht maken van de gebouwschil draagt daaraan bij, maar heeft een verminderd binnenklimaat tot gevolg. Stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid moeten uit de lucht gehaald worden. Hoe luchtdichter de woning, hoe langer deze stoffen zullen blijven hangen. Daarom is voldoende vervanging van vervuilde binnenlucht door verse buitenlucht noodzakelijk. Rutger Naber, Adviseur Binnenklimaat bij Zehnder, legt je uit hoe een nieuwe methode om balansventilatie bij renovatie de installatieduur verkort en materiaalgebruik vermindert.
Balansventilatie is een systeem van mechanische ventilatie waarbij de hoeveelheid aangevoerde verse lucht volledig in balans is met de hoeveelheid afvoerde vervuilde lucht. Het is een gesloten ventilatiesysteem dat bestaat uit twee ventilatoren, een warmte-terugwin-unit (wtw), en een aantal luchtkanalen.
Een doordacht ventilatiesysteem kan leiden tot de combinatie van een laag energieverbruik met behoud van een constant goede kwaliteit van de binnenlucht. Om te zorgen voor een constante luchtkwaliteit, is het van belang dat de toegevoerde buitenlucht niet alleen afhangt van de frequentie waarmee bewoners ramen of raamroosters openen. Met andere woorden, ramen en roosters mogen nog steeds open, maar de goede luchtkwaliteit wordt in eerste instantie geborgd door de twee mechanische luchtstromen (toevoer en afvoer) van het ventilatiesysteem.
Een nieuwe methode om balansventilatie bij renovatie toe te passen
In de praktijk kan de renovatie van een woning leiden tot problemen wanneer de toevoerlucht van een ventilatiesysteem vanuit een zolderopstelling van het toestel naar de benedenverdieping gebracht moet worden. De toevoerkanalen leiden dan tot een langere installatieduur, ongewenst gebruik van koofjes en meer materiaalverbruik. In dit geval kan gekozen worden voor een balansventilatiesysteem met Overflow Technology. Bij deze methode wordt er meer verse lucht toegevoerd naar de slaapkamers op de bovenverdieping dan normaal. Dit gebeurt met korte toevoerkanalen vanuit de zolder naar de slaapkamers en/of overloop via openingen onder de deuren. De verse lucht zal op natuurlijke wijze naar de overloop en benedenverdieping stromen, want hier wordt de gebruikte lucht afgezogen in badkamer, keuken en wc.
Het voordeel van Overflow Technology is dat gebruik gemaakt wordt van het al aanwezige luchtafvoerkanaal. Let wel, de gebruikte diameters kennen wel beperkingen. Daarnaast wordt bespaard op toevoerkanalen naar de woonkamer en hoeft er niet gebruik gemaakt te worden van zichtbare koofjes. Als laatste wordt de verse lucht toegevoerd op de plekken waar deze het hardste nodig is, want in bestaande huizen is aangetoond dat de (ouder)slaapkamer het vertrek is met de minste luchtkwaliteit.
Resultaten van monitoring tijdens een pilotproject
Bij een pilotproject in Klazienaveen is de binnenluchtkwaliteit vóór en na renovatie. Voorheen werd in deze huizen alleen gebruik gemaakt van ramen om verse lucht binnen te krijgen. Uit een eerder onderzoek is gebleken dat het raamgebruik in de praktijk niet voldoende is om altijd een goede luchtkwaliteit te waarborgen.
BAM, Comfort Services en Zehnder werkten in Klazienaveen samen om een omslag naar milieuvriendelijkere woningen vorm te geven en de luchtkwaliteit te monitoren. De gemeten CO2-waarden tonen aan dat de luchtkwaliteit in de woon- en slaapkamer na verduurzaming van de woning daadwerkelijk verbeterd was.
In het genoemde verduurzamingsproject in Klazienaveen zijn twee pilotwoningen vergeleken met vier referentiewoningen. De pilotwoningen hebben een balansventilatiesysteem met Overflow Technology en de referentiewoningen hebben een balansventilatiesysteem met een direct toevoerkanaal naar de woning. De onderzoeksvraag was of de luchtkwaliteit in de woonkamer niet vermindert wanneer er geen directe luchttoevoer in de woonkamer is.
Figuur 4 toont allereerst de CO2-waarden in de (ouder)slaapkamers van de zes gemonitorde woningen gedurende een periode van ruim vier maanden. De verticale stippellijnen geven het moment weer waarop de renovatie heeft plaatsgevonden. De horizontale, blauwe stippellijn is de grenswaarde van 1200 ppm. De twee pilotwoningen zijn linksboven in het rode kader aangegeven. Deze kunnen vergeleken worden met de andere vier referentiewoningen.
De nachtelijke CO2-waarden zijn lastig exact met elkaar te vergelijken omdat de verblijfsduur, het aantal personen (één of 2 personen) en het raamgebruik van elkaar verschillen. Van sommige woningen veranderde het aantal mensen ook tijdens de monitoringperiode (aangegeven door 1p+). Na de verduurzaming is de luchtkwaliteit in alle woningen hoog, en dus de CO2 laag.
Het patroon in een woonkamer is minder regelmatig dan in een slaapkamer. Ook dit is niet exact te vergelijken vanwege het wisselend aantal mensen. Er is echter geen enkele aanwijzing dat de luchtkwaliteit in de pilotwoningen minder is dan in de referentiewoningen.
Conclusie: lange toevoerkanalen zijn niet nodig
In de praktijk is het bij renovatie van woningen mogelijk balansventilatie toe te passen zonder gebruik te maken van lange toevoerkanalen vanuit de zolder naar de woonkamer. In het kort komt de verbetering van het ventilatiesysteem hierop neer:
• gebruikmaking van het bestaande afvoerkanaal;
• verwisseling van mechanische afvoertoestel door een balansventilatietoestel; en
• plaatsing van korte toevoerkanalen naar de slaapkamers in de bovenverdieping.
Met deze ingreep is op een esthetische manier een constante en goede luchtkwaliteit mogelijk en kan gebruik gemaakt worden van warmteterugwinning. Hierdoor wordt ’s winters de warmte binnengehouden en ’s zomers buitengehouden.