Energieopslag is niet dé oplossing

Onlangs sprak ik met een installateur over de vraag of de energietransitie kan plaatsvinden zonder de opslag van energie. Ik denk van niet, maar energieopslag is niet zaligmakend. Niet alleen is het duur en kan je vraagtekens plaatsen bij de milieuvriendelijkheid van diverse opslagmethoden, ook is voor een echte energietransitie veel meer nodig dan alleen de spreekwoordelijke doos met batterijen. Regel je die randvoorwaarden niet, dan moeten we ons voorbereiden op serieuze blackouts.

Maar eerst een stapje terug. Iedereen praat over de energietransitie, maar wat bedoelen ze ermee? Woningeigenaren interpreteren het als een verplicht afscheid van hun hr-ketel. Beleidsmakers beschouwen het vooral als een technisch vraagstuk en stimuleren de aanleg van zoveel mogelijk grote zonne- en windparken. Maar het moet ook gaan over structurele sociale veranderingen, zo leerde ik onlangs van een energie-expert. We moeten overstappen van centraal gestuurde systemen, waarbij de macht ligt bij energie- en netbedrijven, naar veerkrachtige distributed systemen. Dat zijn verbonden en zeer gevarieerde micronetten die vraag en aanbod van energie optimaliseren. Eigenlijk hak je het grote netwerk in kleine stukjes, die ieder voor zich bijna autonoom kunnen functioneren. De stroomvoorziening wordt daarmee een stuk minder kwetsbaar.

Maar komen die micronetten er ook echt? Ik vraag het me af. Terwijl de stroomvoorziening steeds fragieler wordt door onder meer slecht voorspelbare fluctuaties aan de aanbodzijde, stimuleert de overheid het centralistische systeem. Zo lekt er veel subsidiegeld naar grote investeerders, omdat kleinschalige opwek niet zou renderen. Maar juist daar liggen de kansen. Produceer elektriciteit bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de verbruiker en zorg op ieder niveau in het netwerk voor een goede balans tussen vraag en aanbod. Heb je lokaal op enig moment toch een tekort of overschot, schaal dan pas op naar regionale, landelijke en internationale netwerkclusters.

Gemeenten kunnen bij projectontwikkelaars en bouwers afdwingen dat elke nieuwe wijk energieneutraal moet zijn op basis van opwekking, verbruikspatronen en opslag in gebouwen en in de wijk. Leg vast dat wijken minimaal evenveel produceren als ze opwekken en vooral hun eigen stroom verbruiken. Zo doen ze slechts een minimaal beroep op het publieke net. Om dit te bereiken moet je macht meer decentraliseren en mensen keuzevrijheid bieden, om zelf hun lokale situatie te optimaliseren. Dan wordt het ook makkelijker om elkaar onderling stroom te leveren, peer-2-peer.

Maar de rijksoverheid lijkt nog niet klaar voor zo’n grote verandering, dus vestig ik nu mijn hoop op gemeenten. Laten zij de decentralisatie vooral gebruiken om te werken aan meer lokale energieautonomie. Doen ze dat niet, reken dan op meer stroomstoringen met grote gevolgen. Misschien moet ik mijn meterkast alvast voorzien van een rode knop met daaronder de tekst: press button when the shit hits the fan. Off-grid met één druk op de knop. En dan geniet ik graag van mijn zelf opgewekte energie: realtime of uit het voorraadvat. Energieopslag is  misschien niet dé oplossing, maar ik ben er klaar voor. Kom maar door met die accu’s.

► Meer lezen van Koppeling of je abonneren? Bekijk de Koppeling-pagina!